म आएँ, ए सोलु, म आएँ |

 १)

तिमीलाई भेट्न,

अनेक उमङ्गका बहार लिएर,

हजारौं भावनाहरुमा छचल्किएर,

दिनको प्रकाश र रातको जुनसंगै पौडिएर,

मन मस्तिस्कमा तिमीलाई नै सजाउंदै,

पानीमा बाफ झैँ एकाकार हुन,

म आएँ, ए सोलु, म आएँ |

२)

तिम्रो सफेद रुपको साक्षात्कार गर्न,

अनेक बाधा अड्चन सहेर,

न प्यासमा भुलेर, न राषमा भुलेर,

मुटुको कण कणमा तिमीलाई नै सजाउंदै,

शरदको बिहानीमा,

कोमल भानुको लालित्यसंगै तिमिसंग लहसिन,

म आएँ, ए सोलु, म आएँ || 

3)

तिमिसंग प्रेमिल मिलनको आशा रोपेर,

हरक्षण सुनौला बिहानी भर्ने तिम्रो गुणगान सुनेर,

उर्लंदो खहरेहरु छिचोलेर, नागबेली पहाडहरु चढेर,

शितमा नुहाएर, जुनमा ओभाएर,

अञ्जुली भरि सुनकोशीको तरङ्ग उबाएर,

तिम्रो निष्कपट मायाको संसारमा हराउन,

म आएँ, ए सोलु, म आएँ |||

४)

हेर त ! तिम्रो अगाडी एक प्यासी,

खुशीका हजारौं शृंखलाहरु साँट्न,

मनका वहहरु पोख्न र इन्द्रेणी सपनाहरु सजाउन,

असंख्य पनहरुको असंख्य मनहरुको दुत बनेर,

न रागमा भुलेर, न द्वेषमा डुबेर,

तिम्रा सयौं अमृतकुण्डहरुमा डुबुल्की मार्न,

म आएँ, ए सोलु, म आएँ ||||

५)

एक यात्री बनेर, स्वप्निल रात्रीहरु बिताएर,

खर्कहरुमा चौंरीका वगालहरुसंगै जिस्कदैं,

तिम्रो स्वर्णिम शिर सगरमाथा चुम्न,

तिम्रो छातीमा हाँसेका गुँरासहरुसंगै रङ्ग भर्न,

तिम्रा असंख्य हिउँचरी र डाँफेहरुसंगै नाच्न,

मध्य शरदको सुन्दर बिहानीमा,

म आएँ, ए सोलु, म आएँ |||||

६)

तिम्रो घुम्टो आज कसिलो देख्दै छु,

कि लजायौ या, रिसायौ ?

आफ्नै बलेनीमा हुर्किएको एक प्रेमीको,

थकित पर्खाइमा या त दुख बिसायौ ?

रंगिन कृतिम संसारको रमझम,

तर नितान्त एक्लो परिवेशमा

तिम्रो याद हुरी बनेर आयो, र त म आएँ, 

संसार छाडेर तिमिसंगै हराउन म आएँ,

ए सोलु, उघार प्रेमको घुम्टो,

म आएँ, म आएँ, म आएँ ||||||

-  दिनेश चन्द्र पन्थी “दीप”

(२०७७-०७-१२, बुधवार)

(नोट : नेपालको पूर्वी पहाडमा रहेको, प्राकृतिक सुन्दरताले भरिएको, सर्वोच्च शिखर सगरमाथा सहित असंख्य हिमशैलहरु शिरमा बोकेको भु-स्वर्ग सोलुखुम्बुको प्रथम भ्रमण, नेपाल टेलिकम, सोलु-सल्लेरी कार्यालय निरिक्षण गर्ने क्रममा आश्विन-१९, २०७७ सोमवारका दिन गर्ने सौभाग्य मिलेको थियो |)  

--------------------**------------------------**-------------------------

आजको आवश्यकताः"व्यावसायिक तथा प्रावाधिक शिक्षा"

 

      विशेष वा विशिष्ट ज्ञान सीप प्राप्त हुने शिक्षा भनेको व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा हो। यो उत्पादनमूखी, रोजगारमूखी र गरीखानको लागि स्वाबलम्बी र आत्मनिर्भर भई जीवनोपयोगी सीपमूलक बनाउने शिक्षा हो। भविष्यको जीवनसँग सम्बद्ध भई कामको लागि सिकाइ (Learning to do) प्राप्त हुने शिक्षा हो। व्यावसायिक कार्यकुशलता अभिवृधि गर्दै शैक्षिक उत्पादनलाई व्यवहारिक जीवनोपयोगी र श्रम बजारसँग सम्बन्धित शिक्षा हो। व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षाले व्यक्तिलाई "बोली खाने भन्दा गरी खाने" बनाउँदछ। शिक्षा विकासको आधार हो भने व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा विकासको मूल आधार हो। कोभिड-१९( कोरोना भाइरस)को सङ्क्रमण दिन प्रति दिन बढ्दै गएकोले विश्वका अधिकाशं मूलुकहरु आर्थिक मन्दिबाट गुज्रिरहेको अवस्था सर्वविदित नै छ। जसको प्रत्यक्ष प्रभाव हाम्रो मूलुकमा पनि परेको छ। यस्तो कोरोना समयकाल चलिरहेको अवस्थाले गर्दा व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा व्यक्तिको आवश्यकता, चाहना, उपलब्ध स्रोत साधन र आर्थिक क्षमताको आधारमा प्रदान गर्नु महत्त्वपूर्ण कार्य देखिन्छ। त्यसैले सिपयुक्त नेपाल, समृद्ध जनता र व्यावसायिक तथा प्रविधिक मुखी शिक्षामा विशेष जोड दिनु आजको आवश्यकता हो।

 

आवश्यकता किन ?

 १ रोजगार उन्मूख शिक्षा र सीपमूलक व्यावसायिक तालिम लिई स्वालम्बी, आत्मनिर्भर भई गुणस्तरिय जीवनयापन गर्न।

 २ सीपको अधिकतम सदुपयोग गरी उद्यमशील नागरिक बनी स्वरोजगार भई अन्य बेरोजगार व्यक्तिहरुलाई समेत रोजगारी दिन।

 ३ साधारण शिक्षा प्राप्त व्यक्तिको तुलनामा उच्च तलवमानमा रोजगार एवम् स्वरोजगार भई आयस्तरमा वृद्धि एवम् गुणस्तरिय सहज तरीकाले जीवनयापन गर्नमा सहयोग पुग्ने भएकोले।

 ४ कुशल, दक्ष र सीपयुक्त जनशक्तिको रोजगार दर ७०% भन्दा माथि रहेकोले।

 ५ कोरोना भाइरस( कोभिड-१९)का कारण देखा परेका बेरोजगारी र आर्थिक मन्दिलाई न्यूनिकरण गर्न।

 ६ वैदेशिक रोजगार बजार हेर्दा सीपयुक्त मध्यमस्तरीय जनशक्ति जस्तै इलेक्ट्रिकल, पलम्बिङ, कार्पेन्टर, सटरिङ सिभिल, मेकानिकल ओभरसियर, कुकिङ्ग-बेकिङ्ग, हाउस किपिङ्ग, डकर्मी, कम्प्युटर अपरेटर, ड्राइभर, ब्यूटिसियन, गार्डेनर, फोटोग्राफर, नर्सिङ्ग र सिकर्मी लगायत आदि जस्ता पेशाको तलवमान सधारण श्रमिकको तुलनामा तीन गुणा भन्दा बढी पाइएको।

 

व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षामा देखिएका समस्याहरु

 १ संरचनागत समस्या

 २ नीतिगत समस्या

 ३ पाठ्यक्रमगत समस्या

 ४ जनशक्तिगत समस्या

 ५ कार्यक्रम तथा कार्यान्वयनगत समस्या

 ६ श्रमवजारका समस्या

 ७ प्रमाणीकरण समस्या

 ८ लागत तथा स्रोतगत समस्या

 ९ अनूगमन तथा मूल्याँङ्कन समस्या

 १० अनुसन्धानगत समस्या

 

 सुधारका उपायहरु

 १ सिपयुक्त नेपाल, समृद्ध जनता र दीर्घकालीन व्यावसायमूलक दक्ष कुशल सक्षम जनशक्ति उत्पादनमा विशेष जोड दिनुपर्ने।

 २ सघं, प्रदेश र स्थानीय आवश्यकता र मागको आधारमा प्रविधिमूलक र व्यावसायमूलक पाठ्यक्रमको छनौट, कार्यक्रम निर्माण तथा प्रभावकारी कार्यन्वयन गर्नुपर्दछ।

 ३ व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा र तालिममा समन्यायिक पहुँच, प्रणालीमा सुधार, समयसापेक्षता, व्यवस्थापनमा प्रभावकारिता, जीवनोपयोगी, जनतामैत्री उत्पादनमुखी, स्थायी र भरपर्दो, टिक्ने र बिक्ने खालको, प्रतिस्पर्धि हुने खालको परिणाममुखी, सहज तरीकाले रोजगारी पाउने खालको, गुणस्तरिय तथा उपलब्धीमूलक एवम् दक्षतापूर्ण अभिवृधि गर्ने।

 ४ आर्थिक रुपमा सक्षमले आफै शुल्क तिरेर पढ्ने तथा गरीब एवम् पिछडिएको वर्गकालागि सरकारले छात्रवृति वा शैक्षिक ऋण उपलब्ध गराउन वित्तिय संस्थाहरुको परिचालन गर्ने र पछि भविष्यमा रोजगारी भई आय आर्जन गरेपछि तिर्न पाउने व्यवस्था मिलाउने।

 ५ कोभिड-१९( कोरोना भाइरस)को कारण देखिएका समस्या समाधान गर्न स्थानीय ग्रामीण क्षेत्रमा मौरीपालन, बेमौसमी तरकारी खेती, च्याउ खेती, फलफुल उत्पादन, नर्सरी, पशुपालन, व्यावसायिक खेती, परम्परागत रुपमा सञ्चालन भएका उद्योग धन्दालाई पुनः सञ्चालन, जडीबुटी उत्पादन, उपलब्ध स्थानीय स्रोत र साधनलाई अधिकतम परिचालन गर्न योग्य सक्षम कुशल व्यावसायमूलक जनशक्ति उत्पादन गरी प्रभावकारी कार्यन्वयन।

 ६ स्थापना भएका संस्थाहरुलाई स्थायित्व तथा निरन्तरता दिने।

 ७ व्यावसायिक तथा प्राविधिक जनशक्ति उत्पादन कार्य गरीबी निवारण र राष्ट्रिय आर्थिक समुन्नतिको लागि महत्त्वपूर्ण क्षेत्र भएकोले सरकारले लागत साझेदारी नीति अवलम्बन गरी स्थानीय निकायका स्रोत साधनहरुको उच्चतम परिचालन गर्ने।

 ८ कोभिड-१९( कोरोना भाइरस)का कारण वाहय मूलुकबाट फर्केका हाम्रा दाजु तथा दिदीबहिनीहरुको क्षमता, अवस्था पहिचान गरी रोजगारको लागि स्थानीय स्वदेशी कार्यक्रम निर्माण गरी आत्मनिर्भर नेपाल बनाउने।

 ९ आय आर्जन गर्ने खालको क्रियाकलापको माध्यमबाट आत्मनिर्भर हुनको निम्ति संस्थागत क्षमतामा अभिवृर्द्धि गर्ने।

 १० व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा र तालिममा उच्च पहुँच बढाउन र सबै क्षेत्रमा रोजगार विस्तारको लागि आवश्यकतामा आधारित परामर्श र रोजगार ( Counseling placement) सेवाहरुद्वारा सहजीकरण गर्ने।

 ११ प्रयाप्त वजेटको व्यवस्था गर्नु पर्ने।

 

निष्कर्ष

      सामाजिक विकास तथा आर्थिक उन्नतिको लागि मानविय क्षमता र व्यावसायिक तथा प्राविधिक सीपको विकास एवम् विस्तार हुनु एकदमै आवश्यक छ। विश्वयापी रुपमा फैलिदै गएको कोभिड-१९( कोरोना भाइरस)ले गर्दा विश्वका अधिकाशं मूलुकमा आर्थिक मन्दि भई रोजगारका अवसरहरु कम हुँदै गएको कुरा सर्वविदित नै छ। जसको प्रभाव हाम्रो मूलुकमा पनि परेको छ। हामी सानो छँदा गाउँमा परम्परागत रुपमा चलेका उद्योग धन्दा अन्तरर्गतः कपडा उत्पादान, कम्बल( blanket)को उत्पादन, स्वेटर निर्माण, माटाका विभिन्न किसिमका भाडा कुडा निर्माण, बाँसबाट विभिन्न किसिमका सामग्रीहरु निर्माण र बिरामी हुँदा आयुर्वेदिक बिरुवाहरु औषधीका लागि गाउँमा प्रशस्त पाइन्थ्यो। जुन पछि राम्रो समय सापेक्ष बजार भाउ नपाएर र वाहय वस्तुहरुको प्रयोग बढे पछि हाल न्युन मात्रामा पाइन्छ। त्यसैले फेरी परम्परागत रुपमा चलेका स्वदेशी स्थानीय वस्तुहरुको उत्पादन र विस्तारमा जोड दिनु पर्ने र व्यावसायिक खेती, आयुर्वेदिक जडीबुटी, आधारभूत प्राविधिक सीप र आधारभूत स्वास्थय सरसफाइ सीप सहितको स्थानीय पाठ्यक्रम निर्माण गरी प्रभावकारी कार्यन्वयनमा विशेष पहलको आवश्यकता देखिन्छ। कोभिड-१९( कोरोना भाइरस)को कारण देखिएका समस्याहरु समाधान गर्न अबको शिक्षामा व्यावसायिक कृषि, स्थानीय स्वदेशी वस्तुहरुको उत्पादन र समय सापेक्ष बिक्रि वितरण, स्वास्थयमुखी एवम् प्रविधिमुखी भई सहज तरीकाले गुणस्तरिय जीवन यापनसँग सम्बन्धित हुनको लागि व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षामा जोड दिनु आजको आवश्यकता हो। "विद्वान प्रशस्यते लोके विद्वान गछति गौरवम्, विद्याया लम्भते सर्व विद्या सर्वत्र पूज्यते" अर्थात् संसारमा जे जति पनि परिवर्तन, खोज र अविष्कारका कार्यहरु  सम्भव भएका छन् ती सिपमूलक विद्वानहरु कै प्रयासले सम्भव भए, यसरी सिपयुक्त विद्वान जनशक्ति उत्पादन गर्ने व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा आफैमा महान् हुँदा कोरोना समयकालमा झन यसको आवश्यकता र महत्त्व बढेको छ।

राजदेव यादव, शाखा अधिकृत, शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाई, धनुषा।

राजदेव यादवलाई rajdeoyadav2255@gmail.com मा सम्पर्क गर्नसक्नु हुनेछ | 

                                                         

                                                    

प्रिय कविको छन्द लहरी

 राष्ट्र कवि माधव प्रसाद घिमिरे प्रति समर्पित

कविवरको देहावसान  : २०७७|०५|०२, मंगलवार  (उमेर : १०१ वर्ष)

----*----*-----*-----*-----*-----*-------*-----*------*------*------*----

१)

प्रचण्ड उष्ण,
छंगछंग निर्झरीको समिप, आद्र वायु,
जब हुन्छ शरीर सेचन,
हुन्छ शितल, प्रफुल्ल तनमन,
अहा !
त्यो भन्दा प्रफुल्लित, शितल
प्रिय कविको छन्द लहरी |

 २)

उकुसमुकुस ग्रीष्म,
वरपिपल चौतारी, शान्त बतास,
जब गर्छ सु-कोमल चुम्बन,
हुन्छ आनन्द, शान्त तनमन,
अहा !
त्यो भन्दा आनन्दित, शान्त,
प्रिय कविको छन्द लहरी ||

३)

शैशव वसन्त,
कोमल पालुवाका मधुर धुन,
जब ठोक्किन्छ कर्णपत्रहरुमा,
भर्छ मधुर मादकता मस्तिष्कमा,
अहा !
त्यो भन्दा माधुर्य, मादक,
प्रिय कविको छन्द लहरी |||

४)
उन्मात्त शरद,
फक्रिएको वातावरण, गोधुली साँझ
जब भर्छ रस कण कणमा,
बन्छ हृदय रसिलो,
अहा !
त्यो भन्दा रसिलो, कोमल
प्रिय कविको छन्द लहरी|||
-*-----*-----*-----*-----*-

- दिनेश चन्द्र पन्थी ‘दीप’

२०७७ भाद्र २, रोज ३ |
********************************

Nobody is Small, Nobody is Big!

In our family, society and in our Nation,

Why there is still discrimination!

 

Everyone's blood is red,

Why for our own rights, we have to beg!

 

Nobody is small and nobody is big,

If others are discriminating us, their mind is sick

 

Why the people discriminate others on the basis of their race,

People become great by their good deeds not by the colour of their face

 

Why the people force for laboring to a child,

Have the mankind gone wild!

 

We should remove such wrong beliefs from our mind,

 Let's be helpful to others and be kind

 

Name- Siddhant Yadav

Class- 6

Roll no. 8116

Budhanilkantha School

COVID-19 & ENVIRONMENT

        Due to COVID-19 Pandemic, many people are forced to stay inside their home for quite long time. Many offices and industries have been closed. The employees of the tourism and hospitality sector are in big trouble. Many people have lost their jobs. Many of them are having mental problems due to their financial crisis and inactivity. The government in many countries are donating food and money to their people but they are still having anxiety, stress and fear of future. Though lockdown has impacted human beings in many ways, it has created positive and meaningful changes in the environment and climate.

Around the world, there used to be lots of air pollutants from industries and vehicles like Carbon Monoxide, Carbon Dioxide, Sulfur Dioxide, Lead, Nitrogen Oxides, Methane, Chlorofluorocarbons etc which have not only been polluting the environment, but also endangering many lives and creatures.  Due to the thousands of industries and public transportations having to be closed, the air pollution has remarkably reduced. The harmful carbon and other pollutants have decreased and Ozone layer which was depleted is now slowly recovering. As refer to Wikipedia, over 77000 people used to lose their lives in the period of 2 months by pollution before lockdown. Now, the environment is clean and so many people have saved their lives. Due to less pollution, the global warming has also reduced. Many people used to drink polluted water but now it is reported that they are getting fairly clean water. The amount of waste in the seas and oceans have also decreased. It is observed that many aquatic animals which were unseen or used to hide deep down in sea before are now started to be seen and reproduced. The animals which were on the verge of extinction are slowly growing its population. The amount of deforestation have decreased. Many animals are getting their habitats back due to this lockdown. The Arctic Ocean and the Antarctica where the icebergs were heavily melting is now slowly recovering. In various places like Venice in Italy where there used to be dirty and polluted urban canals has now cleaned up and experiencing clean water flow.

With many positive impacts on environment, there is one thing that the authorities and governments should concern is, the heavy usages of reusable masks globally to protect from corona virus. Millions of people around the world are changing masks each day and the amount of wastes is increasing day by day. There should be an efficient recycle techniques to lessen the environment degradation due to excessive use of face masks.    

Not only in this lockdown period but also in other time, we have to focus to reduce the pollution and make things environment friendly. We should support and participate in various environmental activities. I am personally inspired by Greta Thunberg, a teenager environmental activist. She is internationally recognized for her dedication and leading many international protests on environment and climate change issues. Before the end, let me recall two statements to encourage our stand for environment protection; one is the statement by David Orr, “When we heal the earth, we heal ourselves” and another is by Robert Swan, “The greatest threat to our planet is the belief that someone else will save it”. So, let we all be strong in our position to stand up and act to heal our mother nature.  

Smarika Panthy, 

Roll No.: 6137, 

Class: 8, 

Budhanilkantha School.