विश्व तापमान

अहो ! कस्तो उष्ण
खै मेरो भावना आज
केहि लेख्न मन लाग्छ
मनको वहमा वग्न मन लाग्छ
भावनाको अनन्त सागरमा पौडिन मन लाग्छ
तर आज,
खै किन हो
मनको वहमा खडेरीको आभाश भईरहेछ
भावनाको सागरमा निरन्तर वाष्पिकरण भईरहेछ
असारे वर्षाको संभावना न्युन छ
यो,
निरन्तरको उष्ण
निरन्तरको उराठ
निरन्तरको वर्षाबिहिन वाष्पिकरण
निरन्तरको कुहिरीमण्डल
निरन्तरको ऐठन
किन मन मष्तिष्कमा अबिरल छाईरहेछ ?
खै आज स्वच्छ पानी
खै आज हराभरा जमिन
खै आज गंगामा छम् छम् नचाई
खै आज स्वच्छ पवन
खै आज हिम टाकुराहरुमा मुस्कान
खै आज खुला गगन
खै आज वयली खेल्ने फाँटहरु
खै आज भिरपखेराहरुमा पिपलपाते सुसेली
खै आज सांहिली माहिलीहरुमा यौवनको बसन्त
आखिर किन ?
किन आज,
यी सब,
मन्द छन्
पहेंलीदै छन्
ओइलाउँदै छन्
आड भरोसा विहिन छन्
के साँच्चै विश्व तापमान बढेकै हो त ?
कि यो सौर्यमण्डल कुनै अधिक तापीय वस्तु तर्फ बढ्दैछ ?
कि यो सौर्य परिवार संकुचित हुँदैछ ?
होइन यदि मानव निर्मित संरचनाले नै
यो उष्णता बढदैछ भने
खै हामीमा संवेदना
खै हामीमा सहनशिलता
खै हामीमा भावना
खै हामीमा प्रेम
आखिर यो सब विकाश कसका लागी ?
वायुमण्डल पुरै प्रदुषित पार्ने
उद्योग धन्दा कसका लागी ?
सयौं आणविक भट्टीहरु किन ?
मानव सुरक्षाको लागी ?
अथवा अर्को कुनै सौर्यमण्डलसँग लडाईं लड्न ?
यदि यसै हो भने,
अब विश्व तापमानले,
मानव निर्मित सुरक्षा कवच क्षणभरमा धुजा धुजा पार्ने छ
प्राकृतिक विष्फोट हुँदा,
यी आणविक हतियारहरु तिहारे पटका भन्दा अधिक शक्तिशाली गनिने छैनन्
होइन भने अब,
मानवता त्यसै खरानी हुनेवाला छ
आवाद बस्तीहरु सखाप पार्न,
कुनै शस्त्र अस्त्र चाहिने छैन
कुनै आणविक हतियार चाहिने छैन
एक देशले अर्कोलाई धावा बोल्नु पर्ने छैन
कुनै बहानामा युद्वको परिकल्पना गर्नु पर्ने छैन ।।

अमेरिका,
तिमी इराक अफगानिस्तान सखाप पार्न नलाग
तिम्ले थुपारेको इन्धन प्रयोग गर्न नपाउँदै
तिमी माथि महंगा प्राकृतिक हतियारहरु बर्सने छन्
इरान, उत्तर कोरिया ,
तिम्रा फोस्रा अडान त्याग
चिन, रसिया,
तिम्रा आडम्बरी टक्करहरु छोड
जापान, युरोप,
तिम्रा काला मुस्लाहरु फाल्ने कारखानाहरु बन्द गर
होइन भने,
विश्व तापमानले,
तिमिहरु सहित सबैलाई निल्ने छ
तिम्रा हतियारहरु निर्रथक हुनेछन्
तिम्रा आणविक भट्टीहरु आफैं पड्कने छन्
तिम्रा उद्योगहरुमा आगो दन्कनेछ
तिम्रो विज्ञान अभिसाप हुनेछ
तिम्रो आधुनिकता ब्यर्थ हुनेछ ।।

सयौं बर्षदेखि मानव समानताको पक्षमा
लडाईं लडेको भन्न रुचाउनेहरु
जातिय मुक्तिको बेमौसमी खेति गरेर हतियार उठाउनेहरु
समाजमा अनेक उत्तेजना फैलाएर
फाइदा लुट्न खोज्ने राता, पहेंला, काला मान्छेहरु
तिम्रा झुठा क्रान्ति सबले बुझिसके
सयौं बर्ष हतियार उठाएर
तिमीले समाजलाई के दियौ ?
तिम्रा आदर्शले कहाँ के गर्यो ?
खै आजसम्म मध्यपुर्वमा शान्ति
खै अफ्रिकामा जन धनको सुरक्षा
कहाँ छ मानविय संवेदनाको उच्चतम् मुल्याङ्कन ?
कुन प्राकृतिक विपत्तिलाई तिम्रो समानताको क्रान्तिले रोकेको छ ?
कहाँ सुरक्षित छ लाखौं वयस्कहरुको यौवनको इच्छा ?
साँच्चै तिमिहरुको लडाईं मानवताको पक्षमा छ भने
अब,
हरियाली क्रान्ति गर
प्राकृतिक सम्पदा जोगाउन क्रान्ति गर
पर्यावरण सन्तुलित राख्न क्रान्ति गर
वातावरण सुरक्षित राख्न क्रान्ति गर
समान जीवन भन्दा पहिले
प्राकृतिक जीवन जीउनको लागी क्रान्ति गर
होइन भने अब,
कालकुट विष आफैं निस्कनेछ,
संसार सखाप पार्ने छ
त्यति बेला,
महादेव फेरि विष निल्न आउनेवाला छैनन् ।।
-दिनेश चन्द्र पन्थी “दीप”
श्रावण १०, २०६६